Further Reading.
- Wieslaw Lasocki and G. Morgan. Soldier Bear. Collins: 1970. (English Text).
- Wiesław Lasocki Wojtek spod Monte Cassino: opowieść o niezwykłym niedźwiedziu. London: Gryf Publications, Stowarzyszenie Polskich Kombatantów: 1968. (Polish Text).
- Wiesław Lasocki. Wojtek. Niedźwiedź-żołnierz. London: Instytytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego: 1968. (Polish Text).
-Melchior Wankowicz. Bitwa o Monte Cassino. Warsaw: Wydawnictwa MON: 1989. (Polish Text).
-Maryna Miklaszewska. Wojtek z Armii Andersa. Fronda, Warszawa: 2007. (Polish Text).
- Garry Paulin. Voytek the Soldier Bear. Garry Paulin: 2008. http://www.voytekbear.com/
-Vic Baczor. www.wojtekthebear.com
Wojtek by Ryszard Paudyn
POMNIK DLA NIEDŻWIEDZIA WOJTKA ŹOŁNIERZA II-GO KORPUSU
Kiedy w maju 2005-go roku „Goniec” opublikował mój artykuł o niedżwiedziu Wojtku, który przeszedł słuźbę wojskową w 22-giej Kompani Zaopatrzenia Artylerii nawet nie mogłem sobie wyobrazić jaki rozgłos będzie miał ten artykuł na całym świecie. Wyraziłem wtedy nadzieję, że historią Wojtka powinna zainteresować się prasa i filmowcy w Polsce i na świecie. Ogłądałem film kanadyjski „Bear Named Winnie” o dziejach ontaryjskiego niedżwiadka, maskotki oddziału kanadyjskiego, którego źolnierze zabrali do Anglii podczas I-szej Wojny Światowej. Winnie, nazwany tak od miejscowości Winnipeg macierzystej bazy oddziału, nie był w akcji wojennej i większość życia spędził w ogrodzie zoologicznym w Londynie. Jego historia poslużyła A.A.Milne do stworzenia postaci słynnego Winnie the Pooh. W polskiej wersji był to Kubuś Puchatek. Sądzę, że historia Wojtka jest bardziej fascynująca gdyż nie każdy niedżwiedź mial własną ksiąźeczkę wojskową, przywilej spania z źołnierzami, zmagania się z nimi, noszenia pocisków artyleryjskich, picia piwa, palenia papierosów i przejścia długiego szlaku bojowego od Iraku poprzez cały bliski Wschód, Italię do Szkocji. gdzie wśród uwielbienia ludności skończył źycie w ogrodzie zoologicznym w Edynburgu w roku 1963-cim.
Po publikacji artykułu otrzymywałem wiele telefonów i e-maili z pytaniami o Wojtka i prośbami o zdjęcia. Wszystkim odpowiadałem zalączając jednocześnie kopię posiadanych zdjęć. To zainteresowanie znacznie się zwiększyło w styczniu i w lutym bieźącego roku . Otrzymuję wiele e-maili od czasopism, stacji telewizyjnych i filmowców z całego świata, między innymi od BBC z Anglii, ABC z USA, TVN24 z Polski, irańskiego filmowca studiującego w Szkole Filmowej w Łodzi, czasopism szkokich i włoskich . Obszerny artykuł z moimi zdjęciami pt. „ Wojtek –l’orso che libero L’Italia” ukazał się we włoskim dzienniku „La Stampa” wydawanym w Turynie. Według otrzymanych wiadości Wojtkiem zaintersował się również kanał telewizyjny „Discovery” w USA, którego emisja filmu dokumentalnego jest spodziewana w najbliższym czasie. Przypuszcam, ze do zwiększenia zainteresowania przyczynił się niedżwiedź Knut żyjący w ogrodzie zoologicznym w Berlinie będący ulubieńcem Niemców i reporterów z całego świata. Piszą do mnie potomkowie naszych żołnierzy, którzy żyją w Anglii i Szkocji i w których odezwały się polskie korzenie. To bardzo cieszy, że historia Wojtka zaczeła jednoczyć potomków polskich weteranów z różnych krajów.
W Polsce ukazała się w zeszłyn roku obszerna książka autorstwa Maryny Miklaszewskiej pt. „Wojtek z Armii Andersa” wydana przez wydawnictwo Fronda.
Historia Wojtka przestawiona jest tam jako jeden z wątków codziennego życia żołnierzy Armii Andersa od więzień i zsyłki, amnestię, formowanie wojska, wyjazd do Persji szlakiem przez cały Bliski Wschód, działania wojenne w Italii i źycie po demobilizacji w Anglii i Szkocji. Szkoda,źe ksiąźka ta jest pozbawiona zdjęć archiwalnych. Niedługo na rynku brytyjskim ma się ukazać książka o Wojtku w języku angielskim „Voytek – The Soldier Bear” autorstwa Georga Paulina. Mamy nadzieję, że będzie to ilustrowane wydanie, które zainteresuje młodzież nie znającą języka polskiego.
Ostatnie ogromne zainteresowanie historią niedżwiedzia Wojtka prawdopodobie wzbudziła pani Aileen Orr z Hutton w Szkocji – której dziadek opowiadał w dzieciństwie przygody Wojtka i jego życie w Szkocji. Pani Orr stara się przekonać władze Edynburga aby uhonorowały Wojtka stawiając mu pomnik w królewskim parku Holyrood w centrum miasta. Przy jej determinacji i takim zainteresowaniu na całym świecie jestem przekonany, że pomnik stanie w niedługim czasie.
Kiedy pisałem artykuł o Wojtku w roku 2005 w Canadian War Museum w Ottawie była plakietka upamiętniaca Wojtka. Podobno zniknęła. Wojtek ma jednak wielu przyjaciół w Kanadzie. Od wielu lat historią oręża polskiego i historią Wojtka interesuje się młody historyk Patryk Polec, który robi doktorat z historii na Uniwersytecie w Ottawie ze szczególnym uwzględnieniem spraw polskich i polonijnych. Patryk założył specjalną stronę internetową o Wojtku i prosi wszystkich, którzy mają jakiekolwiek wiadomości i pamiątki o Wojtku o kontakt na adres: [email protected]. Pozwoli mu to na uzupełnienie posiadanych materiałow i zorganizowanie wystawy.
Zainteresowanym podaję portale internetowe, gdzie można znależć artykuły o Wojtku i jego zdjęcia:
Historią Wojtka zainteresowała się również znana Polonii w Kanadzie i w Polsce reżyserka telewizyjna pani Violetta Kardynał, reźyser filmu „Upside Down” która zbiera materiały i planuje zrobić film dokumentalny. Mamy nadzieję, że Wojtek doczeka się jeszcze filmu fabularnego i będzie tak samo znany jak kanadyjski niedżwiedż Winnie.
Ryszard Paudyn
__________________________________________________________________________________________
Ryszard Paudyn actively researched, wrote about, and shared the story of Wojtek. He passed away on 9 March, 2008 in Toronto, Canada. http://richardpaudyn.weebly.com/index.html